Айя София — Ыстамбұлдағы мұражай ғимараты. Көне сәулет өнерінің үлгісі. Iргетасы император Константиннің бұйрығы бойынша 325 жылы қаланған. 10 мың жұмыскер 5 жылда салып бітірген. Содан бері түрлі жағдайларда талай рет қирап, талай рет қалпына келтірілген.
Қазіргі түрі негізінен 532-37 жылдары (император Юстинианның заманында) Анфимий және Исидор атты екі сәулетшінің қолынан шыққан үлгі-нұсқадағы қалпын сақтаған. Олардың ерекше зәулім етіп салған күмбезі 20 жыл өткен соң құлап қалып 563 жылы Родос аралы топырағынан жасалған жеңіл кірпіштен жаңа күмбез орнатылыпты. Оның биіктігі — 55.6 м, диаметрі — 31.4 м. Күмбездіктің 40 терезесі бар. Негізгі күмбезге жанамалай жалғасқан жартылай күмбездер жүйесі ғимарат бейнесіне көкпен таласқан зәулімдік сипат береді.
1317 жылы император Андроник Палеолог ғимарат ұстындарын нығайту үшін күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізген. Айя Софья кезінде әлемнің ең үлкен ғибадатханасы болды.
Түріктерге дейін Византия империясының, кейін 500 жыл бойы (1935 жылға дейін) түріктердің діни орталығы қызметін атқарды. Ол 1453 жылы мешітке айналдырылған соң, ғимараттың ішкі көрінісі қайта көркемделді. 16-18 ғасырларда мешіт мұнаралары, қосымша құрылыстар салынды. 1935 жылы Ататүрік Айя Софьяны музейге айналдырды.